Bilindiği üzere, 2012 yılında çıkarılan.6360 sayılı Büyükşehir-Bütünşehir Yasası ile nüfusu 750 bini geçen 30 ilimiz, sınırları bütün ili kapsayacak şekilde Büyükşehir statüsü kazandı. Bu il sınırlarında bulunan belde belediyeleri ve köyler kaldırılarak, mahalleye dönüştürülüyor; ayrıca bu yerleşim yerlerindeki İl Özel İdareleri ile İl Genel Meclisleri de kaldırılıyor. Bu kapsamda, 30 Mart mahalli idareler seçiminden sonra 1591 belde belediyesi ile 16.082 köy mahalleye dönüştürülmüş, 30 ilde de il özel idaresi ve İl Genel Meclislerinin tüzel kişiliği kaldırılmış olacak. Yasayla birlikte ülkemizin kent ve kır nüfusu da değişti. Belde ve köylerde ikamet edenlerin oranı 2012 yılında yüzde 22,7 iken, yasa marifetiyle bu oran 2013 yılında yüzde 8,7 olarak gerçekleşti. Yani yasayla kentleşen bir ülkeyiz.
***
Ülkemizin idari ve demografik yapısında önemli sonuçları olan bu yasanın, tarıma ve kırsala etkileri ne olacak? Bu konuyla ilgili Ziraat Mühendisleri Odası Adana Şubesi, 1 Mart 2014 tarihinde, bir konferans düzenledi. Konferansa konuşmacı olarak katılan, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü öğretim üyesi, aynı zamanda Ziraat Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Üyesi olan Sayın Prof.Dr. Bülent Gülçubuk önemli açıklamalarda bulundu. Bu açıklamalardan öne çıkan bazı satır başlarını sizlerle paylaşmak isterim:
***
- “Yasa ile Büyükşehir sınırlarına dahil edilen köylerde yaşayanlar içme suyu, sulama suyu, atık su gideri, alt yapı yatırımları ve benzerleri için zamanla ‘bedel, katılım payı’ adı vb. adlarla yeni harcama kalemleri ile karşılaşacaklar. Bahçedeki, tarladaki, yayladaki, meradaki su ücretlendirilecek. Bu giderler zaman içinde (-ki geçiş olarak 5 yıl sonrası deniliyor) büyükşehir değerleri üzerinden belirlenecek. Türkiye’de suyun %75’inin tarımda kullanıldığı düşünülürse, çiftçi ve kırdaki aile ağır maliyetli bir yaşama mahkûm olacak. Bu durumda mahalleye dönüşmüş kırdan, kente yeni bir göç dalgası oluşacaktır. Üretim kaynakları sınırlanan, yaşam biçimine müdahale edilen kırsaldaki yurttaş kentlerde daha zor koşullarda yaşamaya, iş bulmaya ve barınmaya zorlanacaktır.
- Yasa, yönetimin tek elde toplanmasını sağlayan, yereldeki farklılıkları görmeyen, özgünlüklerini göz ardı eden bir düzenleme getiriyor. Bu durum kırsal yaşamın kendine özgü niteliklerini ve değerlerini aşındıracak.
- Kanun ile köylere yönelik yürütülecek hizmetler, kent merkezinin öncelikleri içinde geri planda kalacaktır.
- Yasa ile üretim için kullanılması gereken verimli tarım arazilerinin, kentsel alan kapsamına alınıp arsaya dönüştürülmesinin yolu açılacaktır.
- Yasa ile tüzel kişiliği sona eren köylerde, fırsatçıların gözünü diktiği kıyı alanları ve meralar korunamayacağı için bu alanlar “amaç dışı kullanıma” açılacak ve böylece doğal varlıklar ve kır yaşamı, ekosistem dengesi gözetilmeksizin tahribata uğrayacaktır.”
***
Konferanstan, 6360 sayılı Büyükşehir-Bütünşehir Yasasının tarım ve kırsal üzerine muhtemel etkilerinin özeti böyle. Eğer ifade edildiği gibi yasa ile tarımsal üretim maliyeti ve kırda yaşama maliyeti yükselecekse, ülkemiz tarımını ve kırsalını zor günler beklemektedir. Önümüzdeki dönemlerde bunların sonuçların hep birlikte göreceğiz.
