HABİLHAN PEHLİVANLI


Sarı-Kırmızı-Yeşil... (1)

Sarı-Kırmızı-Yeşil... (1)


Nevruz, yıllardır ülkemizde çeşitli tartışmalara yol açmış ve kutlanma şeklinden tutun da kutlayan kişilere kadar çeşitlilik arz etmiş bir konudur. Her yıl Nevruz üzerine birçok makaleler yazılır, iddialar ortaya atılır.

Aynı şekilde “Sarı-Kırmızı-Yeşil” renklerin de PKK’nın sürekli aşılamaya çalıştığı gibi Kürtlerin millî rengi midir? Yoksa Türkmenlerin rengi midir konusu da sürekli olarak tartışılan ve istismar edilen bir konu olarak ülke gündemini işgal etmektedir.

Bu iki önemli konu hakkında Doğu Türkistan’da doğup ülkemizde yetişmiş, dünyanın en önemli Türkologlarından Prof. Dr. Kazım Mirşan’ın konu hakkındaki önemli bir makalesini sizlerle paylaşmak istiyorum.

“Nevruz astronomik ve coğrafî bir olayla ilgili olduğu için çok eski tarihlerden beri bilinir ve kutlanır.

Babilliler, Nevruz diye bildiğimiz 21 Mart`ı Akitu Festivali olarak kutlarlardı.

Hititler, 21 Mart`ı Pruliyyas Bayramı olarak kutlarlardı.

Bugün Japonlar, 21 Mart`ı Shunki Korel Sai ismiyle Bahar Bayramı olarak kutlarlar.

21 Mart, Kürtlerle ilgili değil, astronomi ve coğrafya ile ilgilidir. Güneşin Koç Burcuna girdiği gündür!.. Kuzey Yarımkürede kışın bitip ilkbaharın başladığı gündür! 21 Mart’ta gece ile gündüz eşittir!..

Diğer iklim değişiklikleri 21 Haziran (en uzun gündüz, Yaz başlangıcı), 23 Eylül (gece ile gündüz eşit, Sonbahar Başlangıcı), ve 21 Aralık (en uzun gece ve Kış başlangıcı) şeklindedir.

Mart ayı pek çok ulusun takviminde ‘Yeni Yıl Başlangıcı’ olarak yer alır. Özal`a kadar bizde de Mali Yıl başlangıcı idi. Selçuklu Hükümdarı Melikşah zamanında Ömer Hayyam 12 hayvanlı yeni bir takvim hazırlamış ve Mart ayını Yılbaşı olarak göstermişti.

21 Mart günümüzde Orta Asya Türklerince Sultan Nevruz diye bilinir, Millî Bayram olarak kutlanır. Hazırlıkları bir hafta önceden başlar. Bahçeler çapalanır, temizlenir, ağaç gövdeleri kurtlanmasın diye kireçlenir, ekipler gösteriler hazırlarlar ve o gün muazzam bir tören yaparlar. Bu törenler 1995`ten beri TRT’nin ilgili kanalında yayınlanmaktadır. Seyredenler bilirler ki, Kürtlerin çapaçul kıyafetlerle halay çekmeleri, derme çatma bir ateş yığının üstünden atlamaları ile kıyaslanmayacak derecede muhteşem gösterilerdir.

Nevruz, Altay Türklerinde Çılgayak Bayramı,

Azerilerde Ergenekon Bayramı veya Bozkurt Bayramı,

Başkurdistan’da Ekin Bayramı,

Doğu Türkistan`da Yeni Gün veya Baş Bahar,

Gagavuzlarda İlkyaz,

Hakas Türklerinde Cılsırtı veya Ulu Kün,

Karaçay Malkar Türklerinde Gollü, Gutan, Saban, Toy veya Togri Toy,

Kazak Türklerinde Ulus Günü,

Kazan Türklerinde Terekemeler veya Ergenekon Bayramı,

Karakalpaklarda Terekemeler veya Ergenekon Bayramı,

Kumuk Türklerinde Yazbaş,

Nogay Türklerinde Saban, Nevroz veya Toy,

Türkmenlerde Teze Yıl,

Uygur Türklerinde Yeni Gün olarak adlandırılır. Ayrıca Azerbaycan, Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Türkiye`nin bazı yörelerinde Novruz, Ravruz, Revruz Bayramı, Nevruz Köçe, Noroz diye geçer...

(Devamı Yarın)

  • Perşembe 21.8 ° / 3.4 ° Güneşli
  • Cuma 19.5 ° / 7.9 ° Bölgesel düzensiz yağmur yağışlı
  • Cumartesi 22 ° / 7.5 ° Güneşli